الف = سازمان یا فته بودن
ب = فراملی بودن
ج = مسبوق بودن به وقوع جرم مبنا
د = تعد د مباشر
ذ = تخصصی بودن ارتکاب
ر = پول شویی جرم ثانویه
ز = پول شویی جرم فرهیختگان
الف – سازمان یافتگی
ازویژگی های مهم جرم پول شویی سازمان یافته بودن این جرم است .لازمه حیات این جرم سازمانی بودن آن
می باشد.قبل ازاینکه بحث را باز کنیم . ابتدا کلمه سازمان را بیشتر بشناسیم.
۱-الف – تعریف سازمان
در تعر یف سا زما ن گفته شده :”سازمان گروه یاچند نفراز افراد انسان که یک هدف اجتماعی را تعقیب
می کنند وبرای وصول به آن هدف تابع یک رشته قوانین امری هستند ….این اصطلاح ترجمه کلمه خارجی است ” [۱]
البته این تعریف برا ی جرم پول شویی رسا نیست به لحاظ اینکه سازمان دارای هـدف مشترک ویک رشته قواعـــد وقوانین امری است، می باشد .جر م پو لشویی را به این جهت سازمان یافته می دانند که آنها دارای یک هدف و آنهم درآمد وتحصیل مال نا مشروع می باشد.وبرای رسیدن به این مهم از یک قواعدوقوانین درونی که خود طـــرح کردند.تبعیت می نمایند.
۲-الف = تعریف جرم سازمان یافته
امروزه جرائم سازمان یافته از پدیده های است که توجه حقوقدان ،جرم شناسان ،جامعه شناسان ،سیاستمداران رابه خود معطوف کرده است .در تعرف جرم سازمان یافته می گویند:”اشاره به اعمال مجرمانه ارتکابی توسط گروه هایی از اشخاص داردکه به شکل منسجم ومتشکل گرد هم آمداند ومعمولأ قصدآن رادارند که ازاعمال خود فواید ما لی کسب نمایند .از انجاست که اصطلاح (تجارت جرم )۱ معنی پیدا می کند”[۲]
مهمترین ویژ گی های جرائم سازمان یافته می تواند:
۱-۲-ا لف = برخودار از مهارت
۲ـ۲-الف = تخصص
۳ـ۲ – الف = توانایی همکاری با دیگران
۴ـ۲-الف = استفاده از خشنونت وفساد
در ادامه علل افزایش جرائم سازمان یافته در جهان را مورد بررسی قرارمی دهیم.
۳ـ الف = علل افزایش جرایم سازمان یافته در جهان
علل افزایش می تواند در عوامل مختلف پدیدار شود هر یک خود در درونشان عوامل متعددی دارند.
۱ـ۳ –الف= تحولات اجتماعی
“حال سو الی که ممکن است پیش بیاید این است که علت توسعه جرایم سازمان یافته فراملی چیست؟معمولا”
پا سخ را در تحو لات اجتما عی می یابند که خو د عوامل متعددی را دربرمی گیرد. شهر نشینی،ما دی گری، صنعتی شدن و نظایر آنها”[۳]
۲ـ۳-الف =پیشرفت فراوان در ارتباطات وحمل ونقل
در میزان تاثیر پیشر فت ارتبا طات می گو یند:”پیشرفت فراوان در ارتباطات وحمل ونقل افراد وکالاها ونیز
توسعه صنعت رایانه هم موجب تسهیل کار سازمان های بین المللی گشته است “[۴]
۳ـ۳- الف=گسترش تجارت جهانی
گسترش تجارت جهانی با توسعه شبکه های مالی جهانی همراه بوده است که این سبب شد “[۵]گسترش تجارت جهانی با توسعه شبکه های مالی جهانی همراه بوده است،توسعه این شبکه هاهمراه باتکیه برچند ارزجهانی به عنوان مکانیزم اصلی مبادلات تجاری بین المللی وموقیعّت برخی از شهرها ی جهان به عنوان مراکز اصلی ـتجاری این که جانشین بنادر در قدیمی که قبلاً مرکزاصلی فعالیت باندهای مجرمانه بودند شده اند همه وهمه باعث تسهیل فعالیت های باندهای بزهکار شده است “[۶]
۴ـ۳ـ الف = مهاجرت های دسته جمعی
مهاجرت های دسته جمعی می تواند درعلل افزایش ویادگیری باندهای بزهکارمؤثرباشد.”مهاجرتهای دسته جمعی افراد به سایر کشورها و تشکیل گروها ی نژادی درداخل جوامع بزرگترراافزود که یارگیری سازمان های تبهکار را از میان این مهاجران آسان می سازد”[۷]
۵ـ۳ ـالف : ضعف دولت ها وعدم اقتدار
سو ال اساسی آن است که دو لتها چه تا ثیر ی بر سا زما ن های بزهکار دارند؟”ضعف دولت ها عدم اقتدار آن
در برخی از نقاط کشور می تواند تأثیر مهّمی در رشد سازمان های بزهکار داشته باشد”[۸]
۴ـ الف: نمونه های از سازمان های تبهکار در کشورهای مختلف جهان
باتوجه به علل افزایش سازمان های تبهکار هر روزه به حجم تعداد این سازمان افزوده می شود که به نمونه های از این سازمان ها اشا ره می نمائیم.
۱-۴ـ الف : کشور ایتالیا (مافیا)[۹]
کلمه مافیا از گویش مر د م شهر پالرمو در جزیره سیسیل اقتباس شده است .دلالت بر غرور، اعتماد به نفس و
تهو ر می کند .یک سازمان تهبکار فراملی است به دلیل پیچیدگی ساختار آن و شهرت جهانی که پیدا کرده ودر برخی از موارد مورد اقتباس سازمان های مشابه قرار گرفته است .
۲ـ۴ـ الف = ژاپن ـ یاکوزا [۱۰]
در ژاپن سازمان های تبهکار معمولاً تحت عنوان یاکوزا نام برده می شود هر یک اعضای خاصی دارندودر
زمینه خاصی به ارتکاب فعالیت های مجرمانه مشغولند .
۳ـ۴ـ الف = هنگ کنگ (تریاد)[۱۱]
گفته می شو د که انجمن های (تریا د)[۱۲] از بزرگتر ین ، خطرنا کترین ، سا زمان یافته ترین گروه های فعال
تبهکار در جها ن هستند.
۵- الف = بررسی مبارزه با جرایم سازمان یافته در جهان وایران
در این قسمت بحث به لحاظ گستردگی موضوع وپرداختن وسیع به عنوان یک بحث بسیار مهم وفراگیر از حوصله تلاش ما خارج است اما به جهت آشنایی به اختصار هر یک را با هم مرور می کنیم.
۱ـ۵ ـ الف = مبارزه با جرائم سازمان یافته در جهان
همانطورمی دانیم جرم سازمان یافته به طور سنتی یک مشکل داخلی محسوب می شده است ولی با فعالیت های فراملی خطرناک مجرمان یک تهدید جدی برای استقلال وامنیت کشورهای مختلف وصلح جهانی محسوب می شود”در قرن گذشته یک قاعده کاملاً تثبیت شده درحقوق جزا محسوب وازآن تحت عنوان اصل درون مرزی بودن حقوق جزابحث می شود یعنی اینکه دادگاه های هیچ کشوری درامورجزایی کشور دیگر مداخله نمی کنند”[۱۳] امّا این تهدید زمینه یک تدبیر فراملی وجهانی را مهیاکرد که به بعضی از آنها اشاره خواهد شد .
۱ـ ۱ـ ۵ـ الف = تشکیل اینترپول[۱۴]
اینترپول :با شرکت مقامات پلیس برخی از کشورهای اروپایی تشکیل شده که بعد از آن کمیسیون پلیس جنایی بین المللی بود که اینتر پول مشهور شد
۲ـ ۱ـ ۵ـ الف= کنگره پنجم سازمان ملل متحد درمورد جلو گیری از جرم و رفتار با مجرمین[۱۵]
این کنگره اوّل تا دوازدهم سپتامر در شهر ژنو تشکیل شد
۳ـ ۱ـ ۵ـ الف = ششمین کنگره سازمان ملل متحد در مورد جلوگیری ازجرم ورفتار با مجرمین [۱۶]در شهر کارکاس از ۲۵ اوت تا ۵ سپتامر سال ۱۹۸۰ تشکیل شد .
۴ـ ۱ـ ۵ـ الف = کنوانسیون سازمان ملل متحد برضد قاچاق غیر قانونی مواد مخدر و مواد روان گردان.[۱۷]
این کنوانسیون عکس العمللی در مقابل گسترش قاچاق بین المللی مواد مخدر وتأثیرات سیاسی واقتصادی سود آن بود.مطابق این کنوانسیون دولتهای عضو فقط درامور مرتبط با قاچاق مواد مخدرموظف به همکاری حقوقی دو جانبه شده اند.و معاهدات و قطعنا مه های دیگر بین المللی د ر این خصوص تا به حال تنطیم و منعفد گردید .که علا قمندان می تو انند جهت تکمیل اطلا عات بیشتر به حقوق جزای بین الملل دکتر حسین میرمحمد صادقی بحث جرائم سا زمان یافته مر اجعه نما یند .
۲-۵- الف=مبارزه با جر ائم سازمان یافته در ایران
با بر رسی مو ضو ع درحقوق ایران به این نتیجه می رسیم که جرم سا زما ن یا فته درایران بطو ر مستقل
کا ر نشد ه است .”با نگا هی به قو انین ایران در می یابیم که پدیده جر م سازمان یافته در قوانین ما به طور مستقل مورد توجه قرار نگرفته است هر چند که در مواردی دخا لت بیش از یک نفر درارتکاب اعمال مجرما نه ازموجبات تشدید مجا زات تلقی گشته است .”[۱۸] امّا درنظا م حقوقی ما قوانین مختلفی درسال های مختلف تصویب شد که به گونه -ای به پد یده جر م سا زما ن یا فته ار تباط پیدا می کند.
۱-۲-۵- الف= قا نو ن مجا زات اسلا می [۱۹]
این قانون در مو اد ها ی مختلف مخصو صا” مو اد ۴۹۸،۴۹۹،۵۰۷،و .. با عنو ان تشکیل یا اداره یا عضویت
در جمعیت های جهت بر هم زدن امنیت کشو ر بحث کر ده است .
۲-۲-۵-الف=قانون مجا زات اخلا ل گر ان در نظا م اقتصا دی کشور[۲۰]
این قانون در سال ۱۳۶۹ در خصوص اخلا ل در نظا م پو لی و یا ارزی یا صا دراتی کشور و یا اخلا ل در امر
تو زیع یا تو لید را قا بل مجا زات دانسته است
۳-۲-۵-الف =قانون تشدید مجا زات مر تکبین ار تشاء و اختلا س و کلا هبر داری
این قا نون در سال ۱۳۶۷ تو سط مجمع تشخیص مصلحت نظا م تصویب گر دید.
۴-۲-۵- الف=قانون مجا زات اخلا گر ان در صنا یع
این قانون در سال ۱۳۵۳ تصویب شد که در ما ده ۴ این قا نون به بحث ما اشا ره شده است و قو انین دیگری که در این خصوص تصو یب شده که جهت تکمیل اطلا عا ت می تو انند به قو انین مد بو طه مر اجعه نما یند.
۶-الف=دید گا ه اتحا دیه اروپا در خصوص جر م سا زما ن یافته
اتحا دیه اروپا برای جرم ها ی سا زما ن یا فته ویژ گی ها ی را بیان کرده است که به آن می پردازیم وآن عبارتنداز :
۱-۶-الف =همکا ری بیش از دو نفر
۲ـ ۶ـ الف =هریک دارای وظایف باشند
۳ـ ۶ـ الف = دوره زمانی مشخص دارند
۴-۶-الف=استفاده از صور ت های نظارت
۵-۶-الف= فعا لیت در سطح بین المللی
۶-۶-الف=استفاده از تشکیلات تجا ری
۷-۶-الف= تصمیم به تعقیب منا فع یا قدرت
ب : فر املی بودن
یکی از و یژگی ها ی مهم جر م پو لشویی فراملی بودن آن می باشد . این جرم محدود به سر زمین و محدوده ی خا صی نمی باشد . گستر ه و سیعی را در بر می گیرد.
۱-ب =تعر یف جر م فرا ملی
در تعر یف جر م فر املی بیان می شود.”منظور از جر م فر املی عملی است که با عث نقل و انتقا ل اطلاعات ،اشیاء، اسلحه یا مواد مخدر ،اشخا ص ،اعم ازمجرمین ،یا قربا نیان جرم یا اشخا ص یا پول یا سایراموال ازمرزهای یک کشور می شود حد اقل یکی از کشور ها ی در گیر “۲
۲-ب =و یژگی ها ی جر م فراملی بر اساس ما ده ۳ کنو انسیون سا زما ن ملل۳
ماده ۳ کنو انسیون سا زمان ملل برای جر م فر املی و یژگی ها ی زیر را بیان کرده است:
۱-۲-ب = بیش از یک کشور انجا م شود .
۲-۲-ب=در یک کشور انجا م شود بخشی در کشور دیگر باشد .
۳-۲-ب= در یک کشور انجا م شده گر و هی از جنا یتکاران در کشور دیگرباشد
۴-۲-ب=در یک کشور انجا م شده و لی آثار آن در کشور دیگر دیده می شود.
۳-ب =برای انتخا ب کشور ها ی فقدان مقررات جز ایی در خصوص پو لشویی
یکی از دلا یلی که مجر مان انگیزه دارند تا پا را از مر زها ی خو د فر اتر بگذارند وجو د کشور ها ی که فقدان مقررات جز ایی در خصوص پو لشویی دارند که در آنجا راحت بتوانند به تطهیر عو اید خو د گا م بر دارند.حتی بعضی از کشور ها مقررات ویژه ای برای مجر مان فر اهم می سازند. مثلا” با تاسیس بانک ها ی که به منبع کسب درآمد ها تو جهی ندارند. فرصت منا سبی برای پو لشویان است.
۴-ب = فر املی ویژگی خا ص جر ائم سا زمان یا فته
از ویژگی ها ی خا ص جرائم سازمان یا فته فراملی است چون فعا لیت های سازمانی می طلبدکه دامنه فعا لیتهایخو د را گستر ش بدهنداز ویژگی ها ی بزه پو لشویی سازمان یافتگی بیان گر دید بالطبع پو لشویان هم برای تو سعه گستره نفوذ و کسب قدرت و ثروت پا را از محدوده مر زهای خود فر اتر نهاده و به دیگر کشورها انتقال می دهند.و تهدیدی جدی برای جا معه بشری می با شد.”جا معه بشری در این دهه ودر قر ن آینده تهدیدات جدید و پیچیده ای را تجر به خو اهد کرد یکی ازجد ی ترین این تهدیدات تهدیدی است که جرائم سازمان یا فته فراملی برای جوامع مختلف ایجا د می کنند.”[۲۱]
۵-ب=جلو گیری از کشف جر م و ایجا د فر صت
عا ملی که سبب می شود مجر مان به ورای مر زها فکر کنند و وارد کشور ها ی دیگر شوند برای این است که هم راه کشف جر م را مسدود کنند و هم فرصت پیدا کنند تا امکانات بیشتری استفاده نما یند .”گروه های سازمان یافته تما یل دارند به ورای مرزها وارد شوند تا هم امکانات و فرصت های بهتر و بیشتر ی برای فعا لیت خو یش پیدا کنند و هم امکان کشف جرم و خطرات ناشی از برخورد مراجع اجرای قانون را کا هش دهند.”[۲۲]
۶-ب=ابعاد فر املی بودن جرم پو ل شویی
این جرم ازابعاد گوناگونی برخوردارهست که لا زمه وشا خصه فراملی بودن، داشتن تشکیلا ت وامثا لهم است.
“عوامل و تشکیلا ت این سازمان های جنا یتکا رانه درحوزه صلا حیت کشورها ی مختلف استقرار یا فته اند ابعاد فر املی بودن شا مل حو زه فعا لیت ، استقرار تشکیلات و امکانات ،مدیریت فراملی ،آثار فراملی ،جنا یات ونها یتا” عبور مر تکبین از مر زها ی بین المللی می شود “[۲۳]
۷-ب =مفهو م فر املی بودن پو ل شویی
حقو قدانی مفهوم فراملی بودن جرم پو ل شویی را این چنین معنی کرده است.”جرم ثا نویه پولشویی که
توسط سازمان متشکل صورت می گیرد لزوما”درجغرا فیای خا ص یا درمرزها ی حاکمیت یک کشوراتفا ق نمی افتد سازمان این جرم به عبورازمرزها برای انجام پول شویی کمک می کند وبرای مرزدهکده جها نی معنا می یابد با این ویژگی اهمیت همکا ری بین المللی و تقا ضای بین المللی برای هماهنگی کشورها برای مقابله باآن روشن می گردد”[۲۴]
ج- تعدد مر تکبین
درتعر یف جر م پول شویی قانون مبارزه با پو لشویی به کنوانسیون شورای اروپا ،اتحاد یه اروپایی تعریف ها ی
نمو ده اند اما مصداق و مفهو م همه آنها یکی می با شد. در این قسمت بحث از بین تعر یف ها از ماده یک اتحا دیه اروپا یی تعر یف پو لشویی را ارائه می دهیم .
“فر ایند ی که طی آن خلا فکا ران و صا حبان دارائی ها ی غیر قانونی به گو نه ای عمل می کنند که نشان دهند که پو لی را که خر ج می کنند . در و اقع متعلق به خو د آنها ست . واز راه قانونی بدست آمد ه است.”[۲۵]
از تعر یف ارائه شده چند نکته استنبا ط می شود.
الف = در این تعریف ازکلمات خلا فکاران و صاحبان دارایی بهره گیری شده است استفاده ازکلمه جمع نشان از تعدد مرتکبین دارد.
ب = تحصیل ،کسب منفعت تنها با یک فر د و یک روش ممکن نیست بلکه ازطرح ریزی، اجرایی کردن ، سود بردن واختفاء کر دن همه ء این موارد که حا لت قانونی به خو د می گیرد انجا مش ازعهد ه یکنفر ویک روش ساخته نیست تعدد مر تکبین را می طلبد.
ث = با دقّت در تعر یف فوق مستنبط می شود که مجر مان شیوه های را بکار می گیرند انجا م هرشیوه لا زمه تعدد مر تکبین را در پی دارد.
۱-ج= ماده یک قانون پو لشویی مصوب ۱۳۸۶
در ماده یک قانون مبارزه با پو لشویی با عبا رت (کمک به مر تکب )برخوریم . این عبارت نشانه ی بودن
دیگران مثل معا ون و مبا شر حکا یت می کند . هر چند مجا زات همه اینها در این ما ده یکی تعیین شده است . که خو د یک ایراد و نقد بر این قانون می باشد.
“اما در قانون مبارزه با پو لشویی مصوب بهمن ۱۳۸۶ مجلس شورای اسلا می ،با گنجا ند ن عباراتی در ما ده ۱